Ontwerper Daan Roosegaarde en Biomimicry

Daan Roosegaarde

Duurzaam ontwerpen.

Ontwerper Roosegaarde heeft ondanks zijn nog jeugdige leeftijd van 35 jaar inmiddels al meerdere prestigieuze prijzen ontvangen. Zo heeft hij al twee keer de Dutch Design Award gewonnen in 2006 en 2012. In 2013 won hij ook de TIM-award vanwege zijn rol als inspirator. TIM staat voor The Innovation Manager. In hetzelfde jaar won hij de INDEX:Award voor zijn ontwerp van een Smart Highway dat samen met bouwonderneming Heijmans ook gerealiseerd gaat worden in Brabant (in de buurt van Oss).

Verder is hij ook genomineerd geweest voor de World Technology Award , een belangrijke technologie- en innovatieprijs.

Roosegaarde studeerde cum laude af aan de Academie voor de Kunsten in Enschede en daarna aan het Berlage Instituut in Rotterdam. In 2006 is hij samen met vakgenoten begonnen met het bedrijf Studio Roosengaarde dat inmiddels een vestiging heeft in Waddinxveen en een in Shanghai.

Daan streeft naar een verbinding tussen mens en technologie, een soort spontane interactie. Dat blijkt uit zijn ontwerp Dune, dat een glasvezel –) korenveld is, dat verkleurt bij aanraking door de mens. Bekend is ook zijn ontwerp van een sustainable dance floor in een discotheek. De vloer is zodanig ontworpen dat de totale bewegingen van de dansers energie opwekken. De stelling van Roosegaarde is dat technologie de dingen mooier en leuker kunnen maken.

Een ander voorbeeld is het ontwerp van een avondjurk Intimacy 2.0, die transparanter en doorschijnender wordt wanneer de hartslag van de draagster hoger wordt. Zijn nieuwste bijdrage zijn Marbles, voorwerpen die licht geven en van kleur veranderen naarmate ze meer aangeraakt worden.

Roosegaarde laat zich vooral ook inspireren door Biomimicry, die de evolutie in de natuur gebruikt als uitgangspunt. In het programma Zomergasten, de 6e en laatste aflevering van seizoen 2013, liet hij stukjes uit natuurfilms zien. Een filmpje ging over kleurige, lichtgevende diepzeekwallen. Een ander stukje uit de film “Ameisen” liet een ondergrondse mierenburcht zien met een gangenstelsel dat op een natuurlijke manier een luchtkoelingssysteem heeft gerealiseerd. Miljoenen mieren samen hebben dit complexe en intelligente ontwerp gerealiseerd, waarbij je je kunt afvragen hoe de complexe communicatie hierover verloopt?.

Bij biomimicry bestaat de overtuiging dat de natuur voor alle problemen al een oplossing heeft ontwikkeld tijdens de miljoenen jaren van evolutie. Bovendien gebeurt dat ook nog onder "natuurlijke" (en dus veilige) omstandigheden wat temperatuur en druk betreft. We hebben de chemie met extreme hoge druk of hoge temperaturen dus helemaal niet nodig.

Het woord biomimicry is samenvoeging van de woorden bios (= leven) en mimesis (=imiteren),

Biomimicry is een wetenschap die kijkt hoe de natuur problemen heeft opgelost. Dieren, planten, schimmels en microben zijn het gevolg van miljarden jaren evolutie en dus is het ‘ontwerp’ steeds verder geperfectioneerd.

Biomimicry heeft daarom de toekomst! Enkele voorbeelden van het nabootsen van de beste natuurlijke oplossingen zijn:

- De huid van haaien als ontwerp voor een extra glad zwempak.

- De vorm van de walvisstaart als inspiratie voor de propellers van windturbines,

- Een verf, die niet nat en niet vies wordt, geïnspireerd door de bloem van de lotus,

- de binnenkant van een oesterschelp die spiegelglad is en dient als idee voor autoverf waar vuil zich niet aan hecht.

Een prachtig voorbeeld van biomimicry is het onderzoek naar duurzame toepassingen van algen.

Zo heeft de Franse biochemicus Pierre Calleje een (straat-)lamp uitgevonden die CO2 uit de lucht afvangt en via fotosynthese omzet in licht. Groene algen doen dit al van nature zonder extra benodigde energie of elektriciteit. Gedurende een heel jaar kan een algenlamp duizend kilo koolstof uit de lucht halen en dat is net zoveel als 150 tot 200 bomen ook kunnen. Het verschil met bomen is echter dan deze aan het eind van hun levenscyclus de CO2 weer afgeven aan de atmosfeer bij het kappen en verbranden. De algenlamp zet de CO2 om in een rotsachtige substantie. Zo kunnen deze lampen een bijdrage leveren aan het reduceren van CO2 en afzwakking van klimaatverandering en tegelijkertijd duurzame energie in de vorm van licht leveren. De lamp kan gebruikt worden in steden en langs wegen maar ook in parkeergarages.

Roosegaarde is een verfrissende visionair die gedreven aan de slag wil met zijn ontwerpen en de huidige crisis vooral als een uitdaging ziet. Zijn nieuwste project is een innovatief, interactief fietspad in Eindhoven dat hij samen met bouwbedrijf Heijmans heeft gerealiseerd in 2014. In het 600 meter lange stukje weg worden glinsterende steentjes aangebracht die overdag zonlicht opladen en 's avonds weer afgeven. Door de oplichtende steentjes worden patronen zichtbaar in het wegdek en dat levert een soort impressionistisch beeld op dat ook een soort verwijzing is naar Vincent van Gogh. Het pad ligt namelijk tussen de Opwettense watermolen en de Collse watermolen en loopt daarmee door Nuenen, waar Vincent van Gogh tussen 1883 en 1885 gewoond en gewerkt heeft. Van Gogh heeft deze watermolens op het schilderdoek vastgelegd en vandaar dat het fietspad ook wel de Van Gogh fietsroute genoemd wordt. In oktober van 2014 is men met de aanleg begonnen nadat het benodigde geld bij elkaar was gebracht, dankzij steun van de provincie Noord-Brabant en de gemeente Eindhoven.  

Een ander nieuw project dat een grote milieutechnische en maatschappelijke impact kan gaan hebben wordt uitgerold in China. De luchtkwaliteit en met name de smog in steden is daar al jaren een groot probleem. Samen met ENS Europe en dr. Ursen, de fijnstofexpert van de TU-Delft, ontwierp Daan een "Smogstofzuiger" waarmee de luchtvervuiling in een aantal parken in Beijing wordt "opgezogen" . Het opgezogen teerachtige goedje wordt niet als afval weggegooid, maar hergebruikt in sieraden. Daan en zijn team hebben al de bijnaam "Dutch Smogbusters" gekregen. Ze hopen op die manier de parken smogvrij te maken.

In september 2015 is er ook een smog-free toren in Rotterdam in gebruik genomen.

Smog Free toren in Rotterdam

Andere plannetjes had Daan op de plank liggen zoals voor het Centraal Station in Amsterdam, waar nu op gezette, vaste tijden een kunstmatige regenboog is te zien tegen de voorkant van het dak.

Verder werkt hij samen met een universiteit aan lichtgevende planten.

Roosegaarde heeft inmiddels internationale bekendheid gekregen nadat de New York Times hem uitriep tot "hippie met een businessplan". Hij kreeg zelfs de vraag van de koning van Jordanië om een energie-neutrale stad te ontwerpen en is hij ook betrokken bij projecten in India..

Hij heeft ook plannen met de Afsluitdijk kunnen realiseren voor het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Een aantal hoge gebouwen aan het begin van de brug lichtten 's avonds op waneer auto's eroverheen rijden.

Daan weet Kunst en Techniek te combineren tot maatschappelijk, nuttige projecten.

Vanwege zijn vernieuwingsdrift was hij ook te gast in het Fontys Denk Groter debat op 20 april 2015 in het Parktheater te Eindhoven. In een soort van College Tour programma konden studenten vragen stellen en Daan uitdagen.

Een recent tijdelijk project  in mei 2015 was een speciale lichtshow op het Museumplein in Amsterdam en kreeg de naam "Waterlicht". In de donkere avondlucht zien we dan opeens lichtblauwe mysterieuze golven en stralen, die een soort onderwater gevoel oproepen. Roosegaarde wil hiermee de bijzondere en beroemde Nederlandse luchten (volgens schilders) weer een nieuw elan geven. Het is ook een manier om ons bewust te laten worden van het feit dat we eigenlijk "onder het water" leven en dat verdere stijging van de zeewaterspiegel grote gevolgen kunnen hebben. 



Waterlucht boven Museumplein Amsterdam

Eind 2017 heeft Roosegaarde een technologisch kunstwerk gerealiseerd op het NS-station van Eindhoven met als titel Space. Het is een ruim 90 meter lange wand waarop satellietbeelden vanuit de ruimte van onze aarde geprojecteerd worden op lichtgevende en verkleurende panelen. Er lijkt een soort oneindige diepte te ontstaan vanwege een optische illusie en een soort 3D-hologram. Het is een nachtkaart van onze aarde gezien vanuit de ruimte. De kosten bedroegen zo'n € 450.000,- en is in samenwerking met bouwer Heijmans en Arcadis gerealiseerd in opdracht van Prorail en de gemeente Eindhoven. Een betoverende verrijking voor de Lichtstad en technologiecentrum van Nederland.  

 

Een 90 meter lange wand op NS-station Eindhoven met projecties van de aarde

 

Mysterieuze lichten gadegeslagen vanuit de ruimte

 

Op deze Space afbeelding is de laars van Italië goed te zien .

 

Daan ziet het als een grote uitdaging om geïnspireerd vanuit de natuur de technologie zodanig in te zetten voor mensen en de samenleving dat ze de wereld mooier maken. Voor zijn nog jonge leeftijd heeft hij al een indrukwekkende lijst van vernieuwende producten en projecten achter zijn naam. Dat is allemaal slechts een opmaat naar groter en meer. Ondanks zijn tengere postuur heeft hij inmiddels een imposante staat van dienst.We zullen nog veel van hem horen, deze moderne Leonardo da Vinci die behalve uitvinder ook kunstenaar is en de natuur als inspiratiebron heeft.
 

Het nieuwste project van Daan Roosegaarde is een beetje overeenkomstig de Ocean Cleanup van Boyan Slat, om de oceanen te ontdoen van plastic zwerfafval. Roosegaarde heeft zich gerealiseerd dat er in de ruimte een vergelijkbaar probleem voordoet met ruimte afval. Restanten van satellieten, sondes, rakettrappen zijn door onderlinge botsingen uiteen geslagen in kleine stukken maar schieten wel met grote snelheid door het vacuüm- heelal, zeven kilometer per seconde. Dat kan zeer gevaarlijk zijn voor nieuwe missies in de ruimte . Roosegaarde onderzoekt welke mogelijkheden er zijn om dit afval weer in te zamelen.  Een concreet idee is om stukjes af te vangen en weer naar de aarde terug te brengen zodat zij in de dampkring verbranden.  Een soort gecontroleerde vorm van vallende sterren of meteorieten. Doe je dat bij heldere nachten dan is dat een mooi schouwspel.